Publieke medewerkers zoals hulpverleners, conducteurs en baliemedewerkers vervullen belangrijke rollen in de maatschappij, maar krijgen helaas regelmatig te maken met agressie. Hoe ervaren Nederlanders deze agressie?
Een onderzoek van Ipsos en I&O Research geeft interessante inzichten. Hoewel er brede afkeuring is voor agressie tegen publieke medewerkers, beschouwt een op de vijf Nederlanders verbaal geweld als iets “dat erbij hoort.” Maar waar ligt de grens, en wat kunnen we als samenleving doen om een veilige werkomgeving voor publieke medewerkers te garanderen?
Grenzen tussen acceptabel en onacceptabel gedrag
De onderzoekers legden vier casussen voor aan de respondenten, van scheldpartijen tegen conducteurs tot bedreigingen tegen ambulancepersoneel. De meeste Nederlanders vinden fysiek geweld duidelijk onacceptabel. Zo wordt het zwaaien met een krik naar ambulancepersoneel vrijwel unaniem als grensoverschrijdend ervaren. Maar over verbaal geweld zijn de meningen verdeeld. Vooral tegen conducteurs en baliemedewerkers wordt verbaal geweld soms getolereerd: een vijfde van de Nederlanders vindt het “iets dat erbij hoort.”
Dit verschil roept vragen op. Waarom accepteren we verbaal geweld makkelijker tegen sommige beroepen? De onderzoekers stellen dat het beeld heerst dat sommige publieke medewerkers “wel tegen een stootje kunnen.” Maar verbaal geweld kan net als fysiek geweld een grote mentale impact hebben, en het is problematisch om dit als normaal te beschouwen.
Omstanders en de “norm”
Een ander belangrijk inzicht uit het onderzoek is de passiviteit van omstanders bij agressie. Veel mensen grijpen niet in omdat ze zich onveilig voelen, twijfelen over wat ze moeten doen, of simpelweg denken dat anderen wel zullen handelen. Dit patroon wordt verklaard door het Bystander Effect, een psychologisch fenomeen dat aangeeft dat mensen minder snel ingrijpen als ze zien dat anderen ook niets doen. Het laat zien dat sociale normen belangrijk zijn: als niemand handelt, lijkt dit gedrag impliciet geaccepteerd.
Wat zijn de gevolgen voor slachtoffers?
De tolerantie voor verbaal geweld neemt af wanneer agressie duidelijke gevolgen heeft voor het slachtoffer. In een voorbeeld uit het onderzoek krijgt een journaliste online haatreacties en stopt ze tijdelijk met werken door de angst die deze reacties veroorzaken. In dit geval vindt een meerderheid van de Nederlanders het begrijpelijk dat de journaliste zich tijdelijk terugtrekt. Dit benadrukt dat we empathie voelen voor de mentale impact van agressie, zeker wanneer deze zichtbaar wordt.
Verantwoordelijkheid ligt bij ons allemaal
Tot slot geven Nederlanders aan dat de verantwoordelijkheid om agressie tegen publieke medewerkers aan te pakken, bij meerdere partijen ligt. Acht op de tien vinden dat de overheid een duidelijke norm moet stellen en beleid moet voeren om agressie te verminderen. Daarnaast moeten werkgevers hun medewerkers trainen om met agressie om te gaan, en is de rol van de samenleving essentieel. Door als samenleving actief tegen agressie op te treden, en omstanders aan te moedigen om in te grijpen, kunnen we een cultuur creëren waarin respect en veiligheid vooropstaan.
Samen naar een veilige werkomgeving
Het onderzoek laat zien dat er werk aan de winkel is om agressie tegen publieke medewerkers te verminderen. Door duidelijke normen te stellen en elkaar aan te spreken op agressief gedrag, kunnen we bijdragen aan een veilige werkomgeving. Zo kunnen we stap voor stap toewerken naar een samenleving waarin agressie niet langer “erbij hoort,” maar een duidelijke grens kent.
Meer weten?
Wilt u meer weten over hoe het gesprek binnen uw organisatie te voeren over wat wel en niet toelaatbaar wordt geacht? Wij kunnen helpen. Neem gerust contact met ons op en we helpen u graag verder.
Esther van Gaal
Op de hoogte blijven?
Meld u aan voor onze nieuwsbrief!
Hoe wij u kunnen helpen met integriteit?
Vraag hier onze digitale brochure aan