Opnieuw is de Rotterdamse haven ernstig in verlegenheid gebracht door een corruptieschandaal. Een medewerker van een overslagbedrijf is vorige week opgepakt omdat hij wordt verdacht van betrokkenheid bij de smokkel van 363 kilo cocaïne. Het is al lang geen uitzondering meer, dit jaar werden al drie personen op sleutelposities in de haven opgepakt. Woensdagavond viel een arrestatie-eenheid het kantoor binnen van een 43-jarige man uit Rozenburg, terwijl hij achter zijn computer zat. De politie kon zo precies zien met welke containers hij bezig was, want de man had vanwege zijn functie informatie over de locatie van containers met drugs. Vermoedelijk is hij betrokken bij grootschalige handel.
Keer op keer duiken ernstige lekken op in de haven van Rotterdam. Eerder dit jaar werden medewerkers van een containeropslag samen met een ladingsinspecteur gepakt voor smokkel. Daarnaast zijn er enkele tientallen ‘uithalers’ gepakt: mannen die, soms met valse passen, het terrein op sluipen om cocaïne uit containers te halen. Door de 100-procentscontrole op lijnvluchten van Suriname en de Antillen naar Schiphol is het belang van de Rotterdamse haven voor cocaïne-smokkelaars de laatste jaren toegenomen. Jaarlijks wordt er in Nederland zo’n dertig ton cocaïne ingevoerd, waarvan tweederde via de haven. Naar schatting komt een kwart van de in West- en Centraal–Europa geconsumeerde cocaïne binnen via de haven van Rotterdam.
“Voor de douane is het als zoeken naar een naald in een hooiberg”, aldus Damian Zaitch. Hij is sinds 2009 verbonden aan de Universiteit van Utrecht en gepromoveerd op de cocaïnesmokkel van Colombia naar Nederland. “Dat zoeken gebeurt vooral met het opstellen van een risico-analyse, bijvoorbeeld op basis van de herkomst van een schip, het soort goederen dat wordt vervoerd of de reputatie van een reder. Vervolgens worden er steekproefsgewijs containers gescand – een minieme fractie van het importvolume”.
De sleutel tot het ‘succes’ van de smokkelaars vormt het havenpersoneel. Voor hen kan het aanlokkelijk zijn om te helpen bij het aan wal brengen van drugs. Met het uitlenen van een toegangspas tot het terrein waar de containers staan kan grof geld verdiend worden. “Die pasjes worden voor vijfduizend tot achtduizend euro per dag tijdelijk overhandigd. Werknemers van containerterminals lenen hun pasjes uit als ze zelf niet aan het werk zijn. Na de ‘rip-off’ krijgen ze hun pasje weer terug”, aldus Zaitch. Wie eenmaal zijn pas heeft uitgeleend of op een andere manier heeft meegewerkt, zit vast in de klauwen van een criminele organisatie: je bent chantabel geworden. Om werknemers op de risico’s te wijzen, werken bedrijven en opsporingsdiensten met elkaar samen in het project ‘Veilige Haven’. Het programma richt zich niet alleen op technische voorzieningen, maar ook op het vergroten van de bewustwording bij werknemers van alle bedrijven die werkzaam zijn in het havengebied. Bedrijven trekken aan de bel als personeel vaak buiten de diensturen op de terminal is. Toch blijft het onderscheppen van drugs moeilijk. Zo kan slechts een fractie van alle combinatie van alle containers in de haven worden gescand. Dat heeft te maken met de ernstige onderbezetting in het havengebied, zoals een medewerker tegenover EenVandaag (AVRO/TROS) vertelde. Het haven-gebied is te groot om te bewaken met het beperkte personeel van zeven bewakers. “We doen het hele haven-gebied met zijn zevenen, puur in de nacht. Een gebied van meer dan 50 kilometer lang, aan beide zijden van de Maas. Dat is niet te doen”, aldus de medewerker.
Het is wel de bedoeling om honderden camera’s te plaatsen in het havengebied, maar er is meer nodig om de integriteit te verhogen. Er zou grootschalig onderzoek naar corruptie moeten worden ingesteld, opsporing moet worden uitgebreid, de informatie moet op orde worden gebracht en er moeten garanties komen voor een betere bestrijding van georganiseerde misdaad, zoals ondermijning. De veroordeling tot 14 jaar gevangenisstraf van Gerrit G. die tussen 2013 en 2015 containers doorliet in de haven is meer symbolisch dan dat er op grote schaal schoon schip wordt gemaakt.
Het is voor de douane in ieder van het hoogste belang te werken aan het verbeteren van de integriteit van haar personeel. Door de positie van Nederland als hét drugsdoorvoer- en productieland van Europa is de haven van Rotterdam – een van de grootste overslagpunten ter wereld en de grootste haven van Europa – een hele kwetsbare in- en uitgang voor corrupte praktijken. Uit de grootschalige drugssmokkel en wijdverbreide corruptie in de haven blijkt dat de zwakke schakel in het hele traject de mensen zijn die er werken, waar criminelen met veel geld dankbaar gebruik van maken. De crux zit dus bij de medewerkers. Hoe gedegen de beveiliging en opsporing ook is, omkoping en corruptie blijven criminelen toegang en uitgang geven op het haventerrein.
Job de Haan, redacteur Integriteit.nl