De recente bevindingen over het falende integriteitsbeleid bij Nederlandse gemeenten lichten een belangrijk probleem uit: de noodzaak van een stevig en transparant integriteitsbeleid binnen organisaties. In dit artikel kijken we naar de lessen die hieruit getrokken kunnen worden en hoe organisaties, groot of klein, deze kunnen toepassen om integriteit in de eigen organisatie te versterken en misstanden te voorkomen.
Het recente onderzoek van RTL Nieuws (28 november 2023) naar het integriteitsbeleid bij Nederlandse gemeenten werpt licht op een significant probleem: een tekortkoming in het effectief aanpakken van integriteitsschendingen zoals grensoverschrijdend gedrag en ondermijning. Voorbeelden zoals de gemeente Urk, waar het integriteitsbeleid onvoldoende is, en de gemeente Groningen, die geen integriteitsschendingen registreerde, illustreren de noodzaak van een stevige aanpak. Dit levert essentiële inzichten op over hoe organisaties hun integriteitsbeleid kunnen versterken.
Een van de cruciale aspecten is de rol van transparantie en registratie. Zonder nauwkeurige documentatie van integriteitsmeldingen kunnen incidenten gemakkelijk onopgemerkt blijven. Dit onderstreept de noodzaak van duidelijke processen voor het melden en afhandelen van integriteitsschendingen, wat bijdraagt aan een cultuur van openheid en verantwoording.
Daarnaast is het van belang om een actieve houding aan te nemen ten aanzien van integriteit. Dit gaat verder dan het simpelweg hebben van een beleidsdocument; het moet een levend onderdeel van de organisatiecultuur zijn. Regelmatige trainingen en workshops zijn belangrijk om medewerkers bewust te maken en bewust te houden van het belang van integriteit en hen te betrekken bij het creëren van een integere werkomgeving.
Ook is de vaststelling van duidelijke gedragscodes en richtlijnen van belang. Duidelijkheid over verwachtingen en wat als integriteitsschending wordt beschouwd, is essentieel. Deze codes moeten dynamisch zijn en regelmatig worden bijgewerkt om relevant en effectief te blijven.
Toezicht en handhaving spelen ook een rol. Er moeten duidelijke consequenties zijn voor het overtreden van de gedragscode. Een systeem van checks-and-balances, waarbij meldingen serieus worden genomen en onderzocht, versterkt de geloofwaardigheid van het beleid. Hetzelfde geldt voor leiderschap en voorbeeldgedrag. Leidinggevenden en bestuurders moeten niet alleen het goede voorbeeld geven, maar ook actief deelnemen aan trainingen en openstaan voor feedback en zelfreflectie.
Belangrijk is ook de continuïteit en het hebben van een langetermijnvisie. Hoe integriteit borgen? Integriteitsbeleid is immers geen eenmalige actie, maar een continu proces van evaluatie en verbetering. Dit vereist een voortdurende herziening van beleid en procedures.
In het besteden van aandacht aan integriteit is een open dialoog en een cultuur van feedback onmisbaar. Medewerkers moeten zich vrij voelen om zorgen te uiten en feedback te geven. Dit kan via enquêtes, feedbacksessies of anonieme meldingssystemen. Externe beoordelingen en adviezen kunnen eveneens waardevol zijn, door het bieden van nieuwe perspectieven en het identificeren van blinde vlekken in het beleid.
Samenvattend een paar belangrijke lessen:
- Maak integriteit zichtbaar en bespreekbaar: creëer een cultuur waarin integriteit niet alleen wordt benadrukt in beleid, maar ook zichtbaar is in de dagelijkse praktijk. Open communicatie en transparantie zijn hierin sleutelwoorden.
- Leiderschap met verantwoordelijkheid: leiders/managers moeten het voortouw nemen in het naleven en bevorderen van integriteit. Hun voorbeeldgedrag is essentieel voor het creëren van een integere organisatiecultuur.
- Continue verbetering en betrokkenheid: integriteit is een voortdurend proces van leren en aanpassen. Betrokkenheid van alle lagen binnen de organisatie is cruciaal voor het onderhouden en verbeteren van integriteitsstandaarden.
De in de praktijk geconstateerde tekortkomingen in het integriteitsbeleid biedt een kans voor (overheids)organisaties om te reflecteren op hun eigen beleid en stappen te ondernemen naar een sterker fundament van integriteit en verantwoordelijkheid.
Wilt u meer weten over wat wij voor uw organisatie kunnen betekenen en welke middelen wij voor u kunnen inzetten? Neem dan gerust contact met ons op. We helpen u graag verder.
Esther van Gaal,
Trainer Integriteit.nl
Op de hoogte blijven?
Meld u aan voor onze nieuwsbrief!
Hoe wij u kunnen helpen met integriteit?
Vraag hier onze digitale brochure aan